Noodzaak van internationaal fiscaal beleid als tegenwicht voor excessieve gedragingen

Maandblad Belasting Beschouwingen 2013/01 - Prof.mr.dr. A.C.G.A.C. de Graaf

Voor de financiering van overheidsuitgaven heffen landen belastingen. Belangrijke belastingen qua opbrengst zijn voor overheden de inkomsten- en de vennootschapsbelasting. De hoogte van de belastingopbrengst wordt primair bepaald door twee factoren: de breedte van de grondslag en de hoogte van het tarief. In de vaststelling van de breedte van de grondslag en de hoogte van het tarief zijn landen soeverein. Omdat grondslagen en tarieven tussen landen verschillen, ontstaan mismatches wanneer landsgrenzen worden overschreden. Deze mismatches leiden tot situaties van dubbele heffing, maar ook tot geen of nagenoeg geen heffing. De dubbele heffing trachten staten ongedaan te maken door eenzijdig geheel of gedeeltelijk van heffing af te zien dan wel door onderling in een verdrag af te spreken aan welke staat het heffingsrecht toekomt. Voor de verdelingswijze maken landen in hoge mate gebruik van de door de OESO en de VN ontwikkelde modelverdragen. Inmiddels bestaat wereldwijd een netwerk van meer dan 2.500 belastingverdragen dat beoogt deze dubbele belasting weg te nemen. In de andere mismatch-situatie worden de verschillen tussen de belastinggrondslagen en -tarieven van landen opgezocht om daarvan profijt te hebben. Deze bijdrage staat in het teken van deze tweede situatie. Voor zowel zeer vermogende particulieren, die ik hierna zal aanduiden als ZVP’ers, als multinationals beschrijf ik hoe zij inspelen op de verschillen in de belastingwetgeving van landen om hun belastingdruk te minimaliseren. In § 2 zal ik daartoe allereerst aandacht schenken aan excessieve gedragingen van ZVP’ers. Vervolgens is § 3 gewijd aan excessieve gedragingen van multinationals. § 4 sluit deze bijdrage af met de oproep aan landen en internationale organisaties om deze gedragingen door internationale afspraken te neutraliseren.